Oorsprong Maror-gelden

Medio jaren negentig van de vorige eeuw verscheen de kwestie van de Joodse oorlogstegoeden internationaal op de agenda. Vragen over geroofd goud en geroofd Joods bezit, over slapende bankrekeningen en over verzekeringspolissen leidden tot onderzoeken in diverse Europese landen. In Nederland werden, mede op aandringen van de Joodse gemeenschap, door de overheid vijf commissies in het leven geroepen om te onderzoeken wat er in de oorlog met de eigendommen van de Joodse bevolking was gebeurd en hoe na de oorlog het rechtsherstel was verlopen. Deze diepgaande onderzoeken, aangevuld met gegevens uit door de Joodse gemeenschap zelf geïnitieerd onderzoek, maakten duidelijk dat het rechtsherstel in de naoorlogse jaren gebrekkig was geweest en dat Joodse gelden door financiële instellingen waren achtergehouden.

Als gevolg van uitvoerige besprekingen kwam het in de jaren 1999-2000 tot een aantal overeenkomsten tussen enerzijds het Centraal Joods Overleg (CJO), zijn Adviescollege Restitutie en Verdeling, en Stichting Platform Israel en anderzijds de overheid, verzekeraars, banken en effectenbeurs. Het totaal gerestitueerde bedrag bedroeg € 346,7 miljoen.

In breed overleg binnen de Joodse gemeenschap werd in het jaar 2000 de bestemming van de gerestitueerde Joodse tegoeden vastgesteld. Besloten werd dat minimaal tachtig procent voor individuele uitkeringen beschikbaar zou zijn en dat de rest naar collectieve voorzieningen zou gaan. Volgens afspraken tussen CJO en Stichting Platform Israel werd van de collectieve gelden 74 procent bestemd voor Nederland en 26 procent voor Israel.

De eerste twee subsidierondes voor de collectieve voorzieningen in Nederland zijn – met overheidsgeld – verzorgd door Stichting Maror-gelden Overheid onder toezicht van de overheid. Sinds 2005 ligt de verantwoordelijkheid voor de subsidieregeling ten behoeve van organisaties bij de private Stichting Collectieve Maror-gelden Nederland.